>  1924 -  1944

>  1944 - 1958

>  1958 - 1971

>  1971 - 1975

>  1975 - 1981

>  1981 - 1986

>  1986 - 1991

>  1992 - 1998

marzec 1975 − styczeń 1981: czwarty pobyt na Zachodzie

4 marca 1975 r. leci do Wiednia.

Do połowy maja przebywa w Austrii (Wiedeń, Knoppen, Salzkammergut, Graz, Rauris), gdzie udziela wywiadów radiowych i telewizyjnych, odbywa spotkania autorskie. Następnie z podobnym cyklem spotkań autorskich jedzie do Niemiec (Monachium, Düsseldorf, Freiburg, Berlin, Frankfurt) i Paryża, aby zebrać fundusze na podróż do Grecji. 11 czerwca wraca do Wiednia i przez Jugosławię wyrusza do Aten.

Do końca lipca 1975 r. zwiedza Grecję.

Na początku sierpnia 1975 r. przez Jugosławię wraca do Austrii, zatrzymując się w Knoppen. 30 sierpnia − 3 września bierze udział w Europäische Forum w tyrolskim Alpbach.

W połowie września jedzie do Berlina. 20 września w Akademie der Künste w Berlinie wygłasza odczyt pt. Die Gegenwart der Geschichte [Współczesność historii]. Otrzymuje trzymiesięczne stypendium i okres od paź-dziernika do grudnia spędza w należącej do Akademie der Künste Villa Serpentara w Olevano Romano, niedaleko Rzymu. Próbuje tam przerabiać gruntownie Lekcję łaciny. Z Włoch jedzie na kilka dni do Niemiec: na początku grudnia bierze udział w dużej konferencji we Frankfurcie n. Menem poświęconej R.M. Rilkemu w stulecie jego urodzin.

W styczniu 1976 r. znowu wybiera się do Niemiec; po krótkim pobycie w Monachium w Bayerische Akademie der Künste jedzie do Berlina.

W marcu 1976 r. wraca do Polski. Objęty jest zakazem druku (kara za sygnowanie „Listu 59” z grudnia 1975 r. protestującego przeciwko planowanym zmianom w Konstytucji PRL); dopiero w lipcu 1979 r. jego utwory (cykl Apokryfów holenderskich, który później wejdzie do tomu szkiców Martwa natura z wędzidłem) pojawią się w „Twórczości”.

W czerwcu 1976 r. leci z Warszawy do Amsterdamu. Bierze udział w festiwalu Poetry International w Rot-terdamie. We wrześniu wyrusza w podróż śladami malarstwa niderlandzkiego w Belgii: zwiedza muzea w Brukseli, Brugii, Gandawie, Antwerpii.

W 1976 r. państwo Herbertowie zatrzymują się w Berlinie z myślą o pozostaniu tu na dłużej. Przez niemal cztery lata będą mieszkać w domu małżeństwa Barbary Stiess i Wernera Heinricha.
Okres 1977−1978 jest wypełniony zmaganiem się z chorobami, pobytami w szpitalu, pracą nad szkicami do Martwej natury z wędzidłem i nielicznymi podróżami (m.in. do Anglii w 1978 r.).
W kwietniu 1979 r. otrzymuje informację o przyznaniu mu Nagrody Petrarki. Odbiera ją w Weronie 16 czerwca 1979 r. Zwiedza Wenecję i Rawennę. Najprawdopodobniej nagroda ta ma decydujący wpływ na cofnięcie zapisu cenzorskiego w Polsce na jego nazwisko.

We wrześniu 1979 r. po raz pierwszy (i ostatni) na zaproszenie wydawnictwa Európa odwiedza Węgry.
Pracuje nad przekładem Tryptyku Maxa Frischa i nad cyklem szkiców historycznych.
12−15 marca 1980 r. bierze udział w Rauriser Literatur-tage, w miejscowości Rauris w Austrii, gdzie odbiera nagrodę Wüstenrot Literaturpreis.

Na początku maja uczestniczy w Oxford Poetry Festival, w połowie maja jedzie do Włoch: we Florencji bierze udział w kolejnej edycji spotkań towarzyszących wręczeniu nagrody Petrarki, następnie zwiedza Pizę. W lipcu przelotnie bawi w Wenecji i Padwie.

We wrześniu 1980 r. przyjeżdża na krótko do Warsza-wy na pogrzeb matki. Udziela Adamowi Michnikowi długiego wywiadu, który w 1981 r. ukaże się w bezdebitowym czasopiśmie „Krytyka” Płynie się zawsze do źródeł, pod prąd, z prądem płyną śmiecie.

Tłukę się od Mt Athos aż po najdalszą z Cyklad Thirę czyli Santorini, pociągiem, autobusem, statkiem, na grzbiecie osła, niewyspany, sczerniały, głodny, nie zawsze szczęśliwy, ale czasem aż za bardzo. Chcę poznać Grecję, tym razem taką nie dla turystów – a to czasem jest bardzo męczące.

(Fragment listu do Jerzego Turowicza z 15 lipca 1975, Ateny)

Do „Zapisu” napiszę oczywiście i popieram ten pomysł czy jak mówią bracia Czesi napad.
Kręcę tu koło zbierania datków dla Komitetu Po-mocy Robotnikom.

(Fragment listu do Adama Michnika z 1 grudnia 1976, Berlin)

>  1981 - 1986