Anne Carson odebrała Międzynarodową Nagrodę Literacką im. Zbigniewa Herberta 2025
11 czerwca 2025 roku, w Pałacu Rzeczypospolitej – siedzibie skarbów Biblioteki Narodowej – odbyła się uroczystość wręczenia Międzynarodowej Nagrody Literackiej im. Zbigniewa Herberta. Laureatką tegorocznej edycji została Anne Carson – wybitna poetka, eseistka i filolożka klasyczna, jedna z najoryginalniejszych postaci współczesnej literatury światowej. Partnerami Strategicznymi Międzynarodowej Nagrody Literackiej im. Zbigniewa Herberta 2025 są Fundacja PZU oraz Liebrecht & wooD Poland.
Międzynarodowa Nagroda Literacka im. Zbigniewa Herberta honoruje najwybitniejszych autorów światowych, których twórczość nawiązuje do kręgu wartości bliskich dziełu Zbigniewa Herberta – takich jak wolność, godność człowieka, niezależność myślenia, a także szacunek wobec dziedzictwa kulturowego. Przyznawana corocznie od 2013 roku, jest jedyną literacką nagrodą tej rangi o światowym zasięgu, która ma swoje źródło w Polsce – w kraju Herberta.
Anne Carson urodziła się w 1950 roku w Toronto. Studiowała filologię klasyczną, którą przez wiele lat wykładała. Jej twórczość, pozostając w nieustannym dialogu z tradycją, jest zanurzona we współczesności – jej języku, obrazach i problemach. Z niezwykłą bezpośredniością opowiada o naturze miłości i pożądania, bólu i utraty, śmierci i przemijania. Większość jej najważniejszych dzieł ukazała się po polsku – „Autobiografia czerwonego”, „Piękno męża”, „Słodko-gorzki eros” i „Dekreacja”. Na przekład wciąż czeka niezwykły utwór „Nox” – poemat, zbiór fragmentów, notatek, przekładów, dzieło sztuki wizualnej, a przede wszystkim elegia dla zmarłego brata.
Twórczość Anne Carson, przeniknięta dialogiem z wielką literaturą – od Homera i Safony po XX wiek – w sposób naturalny koresponduje z pisarstwem Zbigniewa Herberta, który także poszukiwał duchowej więzi z klasyczną Europą i stawiał pytania o miejsce jednostki wobec historii.
Anne Carson powiedziała podczas uroczystości:
„Lubię myślenie. Wydaje mi się, że to jedna z najbardziej zachwycających rzeczy, jakie robimy jako ludzie. A jeśli pragniemy zapisać, ująć lub uchwycić tę ekscytację, którą przynosi myślenie, najlepszym narzędziem jest wiersz. Dlatego szczególnie pociągają mnie wiersze Zbigniewa Herberta, które przemawiają głosem pewnego siebie pana Cogito i podejmują temat myślenia.”
W laudacji wygłoszonej na cześć Laureatki, członkini Jury – poetka i tłumaczka Krystyna Dąbrowska – podkreśliła:
„Anne Carson nazywa swoje długie wiersze „powieściami” lub „esejami” i rzeczywiście włącza do lirycznej dykcji elementy eseju, prozy poetyckiej, dramatu i przekładu. […] Przekraczając granice gatunków i igrając z naszymi oczekiwaniami, Carson nie opuszcza terytorium poezji — przeciwnie, poszerza jego granice, a nawet sprawia, że wydaje się ono nieograniczone. Jest poetką olśniewającej wyobraźni, dającą mi, jako czytelnikowi, poczucie całkowitej wolności, odkrywania nowych światów.”
Podczas gali zabrzmiały wybrane przez Anne Carson wiersze Zbigniewa Herberta w interpretacji dwóch znakomitych aktorek: Magdaleny Czerwińskiej i Mai Ostaszewskiej. Poezja autora „Pana Cogito” – głęboko zakorzeniona w tradycji, a zarazem współczesna i uderzająco aktualna – ukazywała się w nowych odsłonach i kontekstach, rezonując z poetyką tegorocznej laureatki.
Laureatkę Nagrody wyłoniło międzynarodowe Jury, w skład którego wchodzą wybitni twórcy i znawcy literatury:
- Krystyna Dąbrowska (Polska) – poetka, tłumaczka, eseistka
- Edward Hirsch (USA) – poeta i prezes John Simon Guggenheim Memorial Foundation
- Michael Krüger (Niemcy) – poeta, prozaik, wieloletni wydawca i redaktor Carl Hanser Verlag
- Mercedes Monmany (Hiszpania) – eseistka, krytyczka literacka, znawczyni literatury środkowoeuropejskiej;
- Aleš Šteger (Słowenia) – poeta, eseista i kurator literacki.
Sekretarzem Jury jest redaktor i historyk sztuki – Mikołaj Nowak-Rogoziński.
Nagrodę stanowi statuetka projektu Szaroszyk Rycerski Architekci – z autografem Zbigniewa Herberta – oraz czek w wysokości 50 000 dolarów ufundowany przez Partnerów Strategicznych Nagrody. W imieniu Partnerów Nagrodę wręczyli: Jacek Michałowski, Członek Rady Fundacji PZU oraz Magdalena Bartkiewicz-Podoba, C.E.O. Liebrecht & wooD Poland.
Artystycznym dopełnieniem wieczoru był Koncert Wizualny, w którym obraz i dźwięk spotkały się w performatywnej opowieści. Za oprawę wideo odpowiadał Mariusz Wilczyński – uznany reżyser animacji i artysta wizualny. Towarzyszyli mu znakomici muzycy: Marcel Markowski – wiolonczelista, członek Royal String Quartet, solista i kameralista, oraz Paweł Szamburski – klarnecista, kompozytor, współtwórca kolektywu Lado ABC.
Retransmisja zapisu wideo z przebiegu uroczystości wręczenia Międzynarodowej Nagrody Literackiej im. Zbigniewa Herberta 2025 dostępna jest na Facebooku i kanale YouTube Fundacji im. Zbigniewa Herberta oraz na kanale YouTube Biblioteki Narodowej.
Partnerami strategicznymi Międzynarodowej Nagrody Literackiej im. Zbigniewa Herberta 2025 są:
- Fundacja PZU
- Liebrecht & wooD Poland – Inwestor i Promotor kultury wysokiej w Centrum Praskim Koneser.
Patronem medialnym wydarzenia jest Polskie Radio.
Więcej informacji o Międzynarodowej Nagrodzie Literackiej im. Zbigniewa Herberta:
www.fundacjaherberta.com
www.facebook.com/FundacjaHerberta
Kontakt dla mediów:
Sylwia Olczak, PRIMUM PR, e-mail: s.olczak@primum.pl; tel. 608 072 086
