Tomas Venclova laureatem Międzynarodowej Nagrody Literackiej im. Zbigniewa Herberta 2023
Urodzony w 1937 roku w Litwie jest najwybitniejszym żyjącym poetą litewskim.
Jako dysydent i współzałożyciel Litewskiej Grupy Helsińskiej wyjechał z ZSRR i Litwy w 1977 roku. Zamieszkał w USA, gdzie przez wiele lat wykładał literaturę słowiańską na Uniwersytecie Yale.
Tomas Venclova jest laureatem wielu nagród literackich i tytułów honoris causa. Jego poezję wprowadził do języka polskiego Czesław Miłosz, publikując w 1973 na łamach paryskiej „Kultury” przekład wiersza Rozmowa w zimie. Po polsku ukazały się liczne zbiory wierszy a także esejów i tom korespondencji z Czesławem Miłoszem. Wśród najważniejszych tomów należy wyróżnić zbiory wierszy Rozmowa w zimie i Obrócone w ciszę a także tom esejów Opisać Wilno oraz rozmowę rzekę Magnetyczna Północ. Wiersze i eseje Tomasa Venclovy były ponadto publikowane w przekładach na m.in. na angielski, chiński, niemiecki, włoski, szwedzki i ukraiński.
Od lat 70. Tomas Venclova był zaprzyjaźniony z polskimi pisarzami i intelektualistami, w latach 80. związał się z kręgiem polskich pisarzy na emigracji i w 1983 dołączył do zespołu redakcyjnego „Zeszytów Literackich”, gdzie przez ponad trzy dekady publikował swoje wiersze i eseje. Tłumaczył na litewski polskich poetów, m.in. Cypriana Kamila Norwida, Zbigniewa Herberta, Czesława Miłosza i Wisławę Szymborską, ogłosił także monografię twórczości Aleksandra Wata.
Po upadku ZSRR angażował się w życie kulturalne Litwy, działał – wraz z Czesławem Miłoszem – na rzecz zbliżenia Litwy i Polski.
Wszechstronnie wykształcony twórca należy do najwybitniejszych erudytów-humanistów w literaturze naszych czasów. Podobnie jak Zbigniew Herbert w swojej twórczości często nawiązuje do historii klasycznej, a przede wszystkim przeciwstawia się okrucieństwu i niesprawiedliwości, nie stroni od tematów trudnych, nie narzuca odpowiedzi, zachęca do odwagi myślenia.